ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ από το βιβλίο του Ευάγγελου Αρεταίου
«ΤΣΙΚΜΑΖ, Ένα αδιέξοδο στην Πόλη»
 [ εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ 2010,σελ. 88-90/100-101 ]

... Για μας ( τους Ρωμιούς ) είναι η Πόλη, το Πέραν, τα Πριγκηπόνησα. Για τους Εβραίους μπορεί να είναι τα Ιεροσόλυμα και ύστερα οι πόλεις της Πολωνίας, της Ουκρανίας και της Γερμανίας απ`όπου τους ξερίζωσαν οι ναζί για να τους δολοφονήσουν. Για τους Αρμένιους μπορεί να είναι το Βαν, το Καρς και ποιος ξέρει πόσα και πόσα χωριά και πόλεις της Ανατολίας. Για τους Πιε Νουάρ, τους Γάλλους εποίκους της Αλγερίας, μπορεί να είναι το Οράν. Ο καθένας έχει τα φαντάσματά του, τις σκιές του, και σιγά-σιγά οι σκιές μετατρέπονται σε ουτοπίες , σε χαμένες πατρίδες, σε εθνικές τραγωδίες και κλαίμε και φωνάζουμε. Και αντί να μαθαίνουμε, αντί να τα λέμε όλα αυτά τα εγκλήματα στις επόμενες γενιές, τις δικές μας και των άλλων, και να τα καταδικάζουμε όλα μαζί σαν ένα και μόνο σύνολο, εμείς συνεχίζουμε να ρημάζουμε και να καθαρίζουμε όλα όσα δεν ταιριάζουν με τις ουτοπίες μας. Και μαθαίνουμε στις επόμενες γενιές το μίσος και το ψέμα. Ξεχνάμε ότι όλοι μας τα κάνουμε όλα αυτά, ξεχνάμε ότι όλοι ήμασταν μια μέρα φονιάδες ή ότι μπορούμε να γίνουμε αύριο κιόλας. Έτοιμοι να δολοφονήσουμε με ζήλο για να κρατήσουμε την ψευδαίσθηση της ταυτότητάς μας, οποιασδήποτε ψευτοταυτότητας, εθνικής, φυλετικής, θρησκευτικής, ιδεολογικής. Και παραβλέπουμε και υποτιμάμε το κυριότερο : την Ιστορία. Όλοι μας προσπαθούμε να την ντύσουμε με τα δικά μας χρώματα , να τη βάλουμε στη δικιά μας οικογένεια, στη δικιά μας φυλή, στο δικό μας έθνος, στη δικιά μας ράτσα, στη δικιά μας θρησκεία, να την κάνουμε υπηρέτρια, δούλα μας. Και ξεχνάμε, θέλουμε πάντα όλοι μας να ξεχνάμε ότι η Ιστορία δεν ανήκει σε κανέναν, ότι δε νοιάζεται, ότι δε δίνει φράγκο για κανέναν, γιατί πηγαίνει πάντα χέρι-χέρι με τον μικρό της αδελφό τον Ασραήλ, τον Άγγελο του Θανάτου, και γιατί τι μόνο που της δίνει ζωή και την κάνει Ιστορία είναι η αλλαγή. Η αιώνια η αλλαγή, το αιώνιο ταρακούνημα των νερών, σαν τον Ποσειδώνα που δεν αφήνει ήσυχη ποτέ τη θάλασσα, που την κουνάει αιώνια με την τρίαινά του. Και αλλαγή δε γίνεται χωρίς τον Θάνατο, το δίδυμο και τυφλό  αδελφό του Ασραήλ, αυτός είναι που γκρεμίζει, που αφανίζει. Με όργανο πάντα τον πιο πιστό σκλάβο, τον άνθρωπο που δολοφονεί, σφάζει, βιάζει, κατασπαράζει. Αλλά δεν έχει και πολλή φαντασία η Ιστορία. Δεν έχει, δηλαδή,  καθόλου φαντασία και κάνει τα ίδια και τα ίδια. Και ο άνθρωπος πάντα ξεχνάει και κάνει και αυτός τα ίδια και τα ίδια. Δολοφονεί, σφάζει, βιάζει, κατασπαράζει ...


... Οι Τούρκοι και οι Έλληνες έχουμε την ίδια σχέση με τα θεία. Όπως πιστεύει ο Έλληνας, ο Ρωμιός, στο Θεό, έτσι πιστεύει και ο Τούρκος στον Αλλάχ. Σχέση προσωπική, με δώρα, με τάματα και συγκεκριμένες παρακλήσεις, με σεβασμό, με δέος, με φόβο. Κι αν βάλεις και τους χιλιάδες τουρμπέδες ιερών προσώπων που έχετε σε κάθε γωνιά της Τουρκίας, είναι σαν τις δικές μας στρατιές αγίων , που ο καθένας έχει την ειδικότητά του, είπε ο Σάββας στη Νουρχαγιάτ με κέφι πολύ για κουβέντα ...

... Μ`αρέσει να βλέπω τον εαυτό μου στον καθρέφτη. Και όταν μιλάω με τη Νουρχαγιάτ είναι σαν να βλέπω το δυτικό πολιτισμό σε καθρέφτη, σαν να βλέπω το είδωλό του ανεστραμμένο. Γιατί ο ισλαμισμός σήμερα και όλη αυτή η πυρετώδης αναζήτηση μιας νέας ταυτότητας στις χώρες της  Ανατολής δεν είναι παρά το ανεστραμμένο είδωλο της Δύσης. Και θα`πρεπε στη Δύση να το κάνουμε πιο συχνά αυτό , να καθόμαστε για ώρες απέναντι στο ανεστραμμένο είδωλό μας, για να μην ξεχνάμε πόσο χοντροκομμένα είναι τα δικά μας χαρακτηριστικά...